Opinie: Waarom het verplichte energielabel weinig effect heeft

Het sinds 2015 verplichte energielabel voor huiseigenaren draagt nauwelijks bij aan investeringen in isolatie of duurzame energie. De prikkel om te investeren ontbreekt.

Energieakkoord

Van de afspraak uit het Energieakkoord om het energiegebruik in woningen in 2020 met 10 procent te hebben verminderd, komt waarschijnlijk weinig terecht. Het verplichte energielabel voor huiseigenaren heeft tot dusver nauwelijks effect op investeringen in energiebesparing of de duurzame opwekking ervan.

Dat zegt senior onderzoeker Frans Schilder van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), opsteller van de vorige week gepubliceerde studie Energiebesparing in de woningvoorraad. Financieel worden particuliere huizenbezitters volgens het rapport gemiddeld niet beter van verduurzaming, waardoor de prikkel om te investeren ontbreekt.

Energieneutraal?

Besparingen door isolatie en verduurzaming van woningen zijn een belangrijk onderdeel van het in 2013 gesloten Energieakkoord. Van het Nederlandse energiegebruik vindt eenderde plaats in gebouwen.

In 2050 zouden volgens de afspraak alle Nederlandse woningen volledig energieneutraal moeten zijn. In de tussentijd moet in bestaande woningen eind 2020 al 10 procent minder energie worden gebruikt dan in 2008.

Hoewel exacte cijfers ontbreken, is dat volgens het onderzoek van Schilder vrijwel zeker een illusie. De grote prestaties op het gebied van energiebesparing blijven naar verwachting beperkt tot de huurwoningen van woningbouwcorporaties - nog geen derde deel van de woningmarkt.

Markt 'onder water'

In de huurmarkt is de kans op succes het grootst, omdat woningbouwcorporaties de benodigde investeringen financieel kunnen dragen. Ook gaan huurders er gemiddeld, ondanks een hogere huurprijs, licht op vooruit wanneer hun energielabel wordt verbeterd. Bovendien zijn besparing en isolatie het makkelijkst door te voeren in gelijksoortige huizen, zoals de complexen van huurwoningen.

In de particuliere woningmarkt ligt dat volgens Schilder anders. Daarin staan nog steeds 900 eigenaren financieel 'onder water', waardoor geld bijlenen om te investeren in de eigen woning moeilijk is. Investeringen om woningen volledig energieneutraal te maken, leveren, behalve comfort en een positieve bijdrage aan klimaat en milieu, geen direct voordeel op. Kleine renovaties waarbij woningen verbeterd worden naar energielabel B, zijn volgens de studie alleen dekkend voor meergezinswoningen.

'Je wordt er niet beter van'

Wie zijn eigen huis met betere isolatie en duurzame energieopwekking volledig energieneutraal wil maken, is gemiddeld 45 duizend euro kwijt. Een huis met een laag energielabel opwaarderen naar energielabel B lukt al voor een bedrag tussen de 8.000 en 15.000 euro. Schilder: 'Zelfs met de huidige, lage rente en een gunstige regeling voor het terugleveren van duurzame stroom aan het openbare net, worden de meeste eigenaren daar niet veel beter van.'

Het sinds vorig jaar verplichte energielabel voor particuliere woningen is onder meer bedoeld om de verduurzaming te versnellen. Schilder: 'Het idee is dat woningen meer waard worden naarmate ze energiezuiniger zijn. Daar is waarschijnlijk zo, maar de bijdrage aan de verduurzaming van het totale woningbestand schatten we niet hoog in.'

Vooral de nadruk op verbeterde woningisolatie lijkt onvoldoende vruchten af te werpen bij koopwoningen, denkt de PBL-onderzoeker. 'Niet alle huizen zijn geschikt voor extra isolatie. En verhuizingen zijn meestal het moment om dat soort investeringen te doen, niet het ontvangen van een energielabel. Misschien moeten andere opties worden onderzocht, zoals de aanleg van collectieve warmtenetten op duurzame energie. We willen ook van het aardgas af. Misschien verdwijnt er in minder goed geïsoleerde huizen dan nog wat warmte door de kieren, maar die is dan in elk geval duurzaam opgewekt.'

Dit artikel is eerder verschenen in de Volkskrant.